Reflectiewijzer nu toepasbaar binnen het hele sociale domein

De reflectiewijzer voor (toekomstige) jeugdprofessionals, die in oktober 2020 werd uitgebracht, is een handzame tool die helpt te leren van ervaringen. Het pad van reflectie staat er letterlijk op verbeeld als een inspirerende wandeling. “Bij het ontwikkelen van die reflectiewijzer dachten wij al: dit is breder relevant dan alleen voor het jeugddomein. Dit raakt elke professional in het sociale domein. We zagen dat later bevestigd door vragen uit de beroepspraktijk naar een breder inzetbare reflectiewijzer”, vertelt Marie-José Geenen. Als onderzoeker en docent bij de Master Forensisch Social Professional van Hogeschool Utrecht is zij betrokken bij de ontwikkeling van de oorspronkelijke én de nieuwe reflectiewijzer. “Om de reflectiewijzer toepasbaar te maken voor een bredere doelgroep, hoefden we niet eens zoveel te veranderen. De ‘weg’ die mensen op de poster afleggen, is dezelfde.”

Volgens Marie-José is de het niet meer dan logisch dat de reflectiewijzer, nu deze zijn nut bewezen heeft, zijn weg vindt naar een bredere doelgroep. “Elke professional die te maken heeft met mensen, zeker in het sociale domein, heeft de verplichting om te reflecteren op het eigen denken en handelen. Tegelijkertijd is het heel lastig, want hoe doe je dat nou precies, reflecteren? Deze tool helpt het concreet te maken. Je ziet de stappen die je moet nemen – en moet blijven nemen. Het maakt het proces tastbaar.”

Die tastbaarheid en directe toepasbaarheid zijn de ‘unique selling points’ van de (gratis) poster. “Ik heb een boekenkast vol over reflectie door professionals en er ook zelf een lesboek over geschreven. Maar wat je er ook over schrijft of leest, het moet in de praktijk gebeuren. Daarbij helpt de reflectiewijzer enorm. Het is bovendien belangrijk dat je regelmatig herinnerd wordt aan de noodzaak tot reflectie – en dat kan uitstekend door deze poster ergens centraal op te hangen.”

De poster moet niet alleen aan de muur bij instellingen maar ook bij opleidingen, stelt Marie-José. “Juist studenten wil je vanaf dag één prikkelen tot reflectie. Je moet ze steeds weer aan het denken zetten over hun eigen handelen, zodat ze zich die houding eigen maken. Onze tool verlevendigt dat proces en nodigt uit tot gesprek.” Al met al is het een mooi voorbeeld van doorwerking van het praktijkgericht onderzoek van de HU naar de beroepspraktijk én naar het onderwijs.

De reflectiewijzer is op initiatief van het Regionaal Leernetwerk Jeugd Utrecht ontwikkeld in een samenwerking van onderzoekers, docenten, studenten, ervaringsdeskundigen en andere professionals, met subsidie van ZonMW en gerealiseerd door Analytic Storytelling. De nieuwe reflectiewijzer werd door het kennisplatform Utrecht Sociaal (kUS) gepresenteerd op het landelijk symposium ‘Ruim baan voor sociale kwaliteit’ en is nu – met een aantal ondersteunende producten - te downloaden op de website van het kUS. Op 26 september 2023 houdt het kUS een workshop over de reflectiewijzer; aanmelden kan alvast op de site.

De oorspronkelijke reflectiewijzer voor het jeugddomein is nog altijd te vinden op de website van het Regionaal Leernetwerk Jeugd Utrecht.