'Cijfers zijn de nieuwe taal'

“Cijfers spelen een steeds grotere rol in onze digitale en technologische maatschappij. Getallen, diagrammen en grafieken worden steeds vaker gebruikt om te communiceren, zoals bij het corona-dashboard. Of denk aan prijsfilters bij het online winkelen, kiezen tussen bus, trein of auto, of online je belastingaangifte invullen. Het wordt steeds belangrijker om al de cijfers te kunnen lezen en interpreteren. We hebben daarom burgers en professionals nodig die niet alleen geletterd zijn, maar ook gecijferd. Cijfers zijn de nieuwe taal”, zegt lector Kees Hoogland.

“Veel mensen zijn bang voor wiskunde en rekenen en zeggen dat ze het niet begrijpen. We willen rekenen en wiskunde praktisch en functioneel maken, zodat ze het wél begrijpen en er ook plezier in krijgen. Wat wordt er tegenwoordig van burgers en professionals verwacht op het gebied van wiskundig en analytisch vermogen? Dat moeten we heel goed in kaart brengen als we passend onderwijs willen ontwikkelen. Wiskundig en analytisch vermogen komt in bijna alle beroepen terug, bijvoorbeeld in de vorm van planningen, budgetbeheer of gebruik van data. We willen met ons onderzoek zorgen dat mensen beter toegerust zijn om de cijfermatige kant van hun werk met zelfvertrouwen uit te voeren en dat ze kwantitatieve informatie kritisch kunnen beoordelen.”

“In het onderwijs is vooral aandacht nodig voor het ontwikkelen van hogere-orde-vaardigheden, zoals modelleren, analytisch denken en interpreteren. Lagere-orde-vaardigheden zoals optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen zijn intussen allemaal gedigitaliseerd. Het gaat nu vooral om dingen leren die computers niét kunnen. In het onderwijs moeten we mensen meer op denken aanspreken en minder op uitvoeren. Maar rekenen en wiskunde moeten niet alleen functioneler en bruikbaarder worden, het moet ook inclusiever. Deze vakken zijn te lang gebruikt als selectiecriterium. Wiskunde werd verplicht gesteld voor toelating, ook als het in de opleiding helemaal niet zo belangrijk was. Het fungeerde dus als uitsluitingsmechanisme. Dit elitaire denken over wiskunde bestaat nog steeds en daar moeten we nodig vanaf. Wiskunde is voor iedereen.”

“Nederland telt volgens de Algemene Rekenkamer 2,1 miljoen laaggecijferde volwassenen.  Meer dus dan de 1,9 miljoen laaggeletterden waar al het beleid op gericht is. Voor laaggecijferden moet veel meer aandacht komen”, vindt Kees Hoogland. “Die worden vaak vergeten, omdat de begrippen op één hoop gegooid worden. Men heeft het dan onterecht over 2,5 miljoen laaggeletterden in Nederland. Maar dat zijn laaggeletterden en laaggecijferden samen. 1,5 miljoen mensen vallen in beide categorieën, zij hebben problemen met zowel taal als rekenen-wiskunde.”

“Internationaal wordt de term ‘numeracy’ gebruikt, gecijferdheid. Dat dekt de lading veel beter dan ‘rekenen en wiskunde’, vind ik. Engeland heeft een National Numeracy Strategy, die is tamelijk succesvol. Zulk beleid hebben we in Nederland ook nodig. We willen als lectoraat deze problematiek beter op de kaart zetten en samen met partners op zoek gaan naar oplossingen om het wiskundig en analytisch vermogen van professionals en burgers te verbeteren. Op die manier vergroten we ook de kansen van mensen op de arbeidsmarkt. Deze thema’s zijn ook het onderwerp van het Erasmus+ onderzoeksproject Common European Numeracy Framework. In dit project ontwikkelt de HU samen met internationale partners een raamwerk om niveaus van gecijferdheid te beschrijven.”

“Rekenen, wiskunde en statistiek komen in bijna tweehonderd HU-cursussen terug. Als lector wil ik de verbinding met opleidingen aangaan om het wiskunde- en statistiekonderwijs te versterken en goed aan te laten sluiten op de complexe beroepspraktijk. Als docent bij de lerarenopleiding Wiskunde ontwikkel ik in een minor samen met studenten praktische gereedschappen om het wiskundig vermogen van mensen te vergroten. Het lectoraat is ook nauw betrokken bij de formulering, invoering en examinering van de nieuwe rekeneisen voor het mbo. Dat is een belangrijke doelgroep in de regio Utrecht, waar verschillende roc’s gevestigd zijn.” 

De openbare les van Kees Hoogland “De mathematisering van de samenleving” komt later online om terug te kijken. Het lectoraat Wiskundig en Analytisch Vermogen van Professionals is onderdeel van het onderzoeksthema Leren en Innoveren.

Tekst: Mariek Hilhorst

Fotografie: Seth Carnill