Pedagogiek

Wat heeft een kind écht nodig? Die vraag staat centraal binnen de ecologische pedagogiek. Als pedagogisch professional met een ecologisch perspectief kijk je met aandacht, betrokkenheid en bewustzijn van het hele ecosysteem – hun gezin, de buurt, de klas, het beleid, geschiedenis én toekomst –  naar kinderen.

Elke reactie telt

De kinderen komen binnen op de BSO. Michel ziet Bram en merkt op dat hij vandaag in een andere groep zit. “Ik zie dat je daarvan schrikt,” zegt hij. Bram knikt. Michel stelt voor om straks samen even te kijken bij de andere groep. Bram ontspant. Dit is hoe sensitieve responsiviteit werkt, een kind zien en horen en inspelen op de behoefte.

Het klinkt eenvoudig: sensitief reageren. Toch is het in de praktijk vaak complex. Elk kind is anders. Elke situatie is anders. Sensitief responsief handelen vraagt om aandacht, reflectie en het vermogen om af te stemmen. Volgens pedagoog Max van Manen is het “een ontnuchterend besef dat we ernaar streven het beste te doen voor kinderen, maar vaak helemaal niet weten wat het beste is.”

Emoties zijn signalen

Wanneer Jim 's ochtends binnenkomt, wil hij zijn vader niet loslaten. Als hij weg is, kruipt Jim huilend bij pedagogisch medewerker Saskia op schoot. Zij nodigt hem uit om samen een treinbaan te bouwen. Stap voor stap betrekt ze ook andere kinderen erbij en trekt ze zichzelf langzaam terug. Jim kalmeert.

Emoties zijn signalen. Ze zeggen: ‘er is iets met mij’. Het vraagt sensitiviteit om die signalen te horen en er goed op te reageren. Saskia doet dat door nabij te zijn, mee te bewegen en vertrouwen op te bouwen.

Leren met hart, handen én hoofd

Binnen de deeltijdbachelor en master Ecologishe Pedagogiek aan Hogeschool Utrecht leer je meer dan theorie. Je leert met hart en ziel kijken naar kinderen en hun omgeving. Je verdiept je in relaties, emoties en context. En je leert hoe jouw handelen als pedagoog verschil maakt.

Masterstudent Sophie, pedagogisch beleidsmedewerker bij Kind&co ludens, deed onderzoek naar sensitieve responsiviteit: “Dankzij de master heb ik een stevig fundament ontwikkeld. We voerden een handelingsonderzoek uit dat écht beweging bracht in onze praktijk. Wat ik lees of hoor in de opleiding, koppel ik direct aan mijn werk. Die verbinding is heel waardevol.” 

Klein en persoonlijk

De opleidingen zijn kleinschalig en betrokken. Studenten komen uit het werkveld en brengen hun ervaring mee. In leerteams is ruimte voor ieders verhaal. Zo ontstaat een warme leeromgeving waarin theorie, praktijk en persoonlijke groei samenkomen.

Marieke, deeltijd bachelorstudent en pedagogisch professional bij de Boshoeve, vertelt: “Het brengt precies de verdieping waar ik naar op zoek was en biedt de theoretische onderbouwing voor wat ik al twintig jaar in de praktijk doe. Situaties, zoals die met Jim en met Bram, begrijp ik nu in een bredere context. Doordat ik signalen van kinderen eerder herken, kan ik met mijn collega’s de begeleiding gerichter afstemmen op wat ieder kind écht nodig heeft. Door bewust en kritisch te blijven reflecteren wordt mijn professionele handelen versterkt en blijf ik mijzelf ontwikkelen.”

Het kind in verbinding

Wat de deeltijdbachelor en master Ecologische Pedagogiek uniek maakt, is het brede, relationele perspectief. Je kijkt niet alleen naar het gedrag van een kind, maar ook naar de omgeving: ouders, collega’s, systemen, verwachtingen, de plek waar het kind opgroeit. Je leert verbindingen leggen en ruimte creëren voor de stem van het kind. Deze ecologische visie is nergens anders in Nederland zo verankerd in een bachelor en hbo-master. De opleiding is praktijkgericht en biedt houvast aan professionals die met beide benen in het werkveld staan.

Ook nieuwsgierig geworden?

Wil jij – net als Sophie en Marieke – met meer aandacht, kennis en zelfvertrouwen je werk doen? Bekijk dan de deeltijdbachelor Ecologische Pedagogiek op deze site.

Bronnen

• Singer, Elly en De Haan, Dorian (2021). Speels, liefdevol & vakkundig. Theorie over ontwikkeling, opvoeding en educatie van jonge kinderen (4e druk). Uitgeverij SWP.
• Van Manen, Max (2014). Weten wat te doen wanneer je niet weet wat te doen. Pedagogische sensitiviteit in de omgang met kinderen. NIVOZ.
• Korczak, Janusz (2007). Het recht van het kind op respect. Uitgeverij SWP.
• Edwards, Carolyn, Gandini, Lella en Forman, George (2010). De honderd talen van kinderen. De Reggio-Emilia-benadering bij de educatie van jonge kinderen. Uitgeverij SWP.
• Mark, Simone en Mulderij, Karel (2008). Pedagogische sensitiviteit: aanleg of aan te leren? Tijdschrift voor orthopedagogiek (47), 181-189