"Ouderen van nu vragen om heel andere gezondheidszorg"

“We leven steeds langer zonder fysieke beperkingen en ervaren onze eigen gezondheid steeds langer als goed. Bovendien zijn steeds meer ouderen relatief gezond en zelfredzaam. Het idee dat iedere vijfenzestigplusser een rollator heeft en achter de geraniums zit, is compleet achterhaald. Door in de gezondheidszorg ouderen alleen maar te zien als optelsom van ziekten en kwetsbaarheid, leveren we niet de zorg die echt aansluit bij hun vragen. Als we dat blijven doen zoals nu, is de gezondheidzorg trouwens niet alleen financieel onhoudbaar, maar ook niet te bemensen.”

“De focus van de gezondheidszorg verschuift steeds meer van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Eigen regie en zelfredzaamheid worden steeds belangrijker. Dat heet ook wel zelfmanagement, het vermogen te kunnen omgaan met ziekte, beperkingen en behandelingen in het dagelijkse leven. Het gaat over autonomie, participatie, eigen verantwoordelijkheid en eigen wijsheid. Als je weet dat je een zeker risico loopt, kun je zelf anticiperen. Professionals kunnen je daarbij helpen, door je goed te informeren en vanuit hun expertise te ondersteunen bij het zelfmanagement. Preventie, vroeg signaleren en anticiperen zijn cruciaal. Technologie kan hierbij een belangrijke rol spelen. En heel belangrijk: het is nooit one-size-fits-all! De zorg moet echt op maat zijn.”

“Niet alleen ouderen zijn veranderd. Ook het beeld van verpleegkunde en verpleegkundigen is aan herziening toe. Het eenvoudige beeld van mensen wassen en ‘handen aan het bed’ dekt de lading absoluut niet, daarvoor heb je geen verpleegkundigen nodig. Veel activiteiten kunnen mensen ook zelf uitvoeren, of leren uitvoeren in het kader van hun zelfmanagement. De hbo-opgeleide verpleegkundigen van nu zijn specifiek verantwoordelijk voor zorgverlening in complexe situaties die snel veranderen of weinig voorspelbaar zijn. Daarnaast geven zij sturing aan het totale zorgproces door de keten, zijn ze verantwoordelijk voor de toepassing van op evidence gebaseerde zorg en zijn ze centrale spelers in de vernieuwing van de directe zorgverlening. Op dit moment werkt de grootste groep verpleegkundigen nog in ziekenhuizen. Maar de verwachting is dat in de komende decennia de zorg steeds meer verschuift uit het ziekenhuis naar thuis.”

“Anders denken over de rol en plaats van de hbo-verpleegkundige vraagt nog op alle fronten aandacht. Om die reden wordt er op veel plaatsen geïnvesteerd in proeftuinen mbo- en hbo-verpleging, en in de verandering van beeldvorming over werken in de wijkverpleging. Maar nodig is ook dat professionals zelf minder negatief en stereotiep gaan denken over ouderen, de grootste groep mensen aan wie verpleegkundigen zorg verlenen. Veel verpleegkundigen hebben weinig kennis over ouderen en willen liever niet werken met ouderen. De inzet van verpleegkundigen in lijn krijgen met de veranderende zorgvraag gaat niet vanzelf. De inhoud van de zorg moet veranderen, maar ook moet nieuwe kennis sneller worden toegepast. Tussen kennisontwikkeling en toepassing zit nu nog veel te veel tijd.”

“Ik ben ervan overtuigd dat we op het gebied van de gezondheidszorg veel potentieel kunnen ontsluiten door anders te kijken, denken en doen. De kennisfunctie in het hbo is steeds belangrijker om in te kunnen spelen op de steeds snellere maatschappelijke veranderingen. Niet alleen in de gezondheidszorg trouwens, maar ook in andere sectoren. Hogescholen voeren praktijkgericht onderzoek uit als middel om toekomstige professionals toe te rusten om proactief met veranderingen om te gaan, om de brug te vormen tussen heden en toekomst. Om dat goed te kunnen doen, moeten we de kennisfunctie van hogescholen verder versterken en vooral de verbinding tussen onderwijs en onderzoek onlosmakelijk maken. Meer capaciteit in het praktijkgericht onderzoek is nodig, de organisatie op het vlak van onderzoek moet bij hogescholen verder worden geprofessionaliseerd en de samenwerking tussen universiteiten en hogescholen moet verbeterd. Zo kunnen we werken aan een gezondheidszorg die toekomstbestendig is.”

Lees de tekst van het afscheidscollege.