Gemengd wonen: lessen uit de praktijk

Er is steeds meer belangstelling voor gemengd wonen. Gemengd wonen gaat over woonprojecten waarbinnen verschillende groepen mensen doelbewust en in een georganiseerd verband samen wonen, contact onderhouden en soms ook gezamenlijk activiteiten ondernemen. In gemengde-woonprojecten wonen reguliere huurders samen met bewoners die (tijdelijk) ondersteuning nodig hebben, bijvoorbeeld mensen die eerder dak- of thuisloos waren, jongeren met een licht verstandelijke beperking, mensen die psychisch kwetsbaar zijn of statushouders. In onze onderzoeken kijken we naar de positieve en negatieve ervaringen van bewoners, medewerkers en bestuurders van deze bijzondere wooncomplexen. En trekken we lessen voor bestaande en toekomstige projecten.

Wat hebben we tot nu toe geleerd uit ons onderzoek? In de publicaties hieronder (onderzoeksrapporten en mediapublicaties) worden veel lessen getrokken. Enkele belangrijke zijn:

• Gemengd wonen biedt passende huisvesting voor een brede groep mensen, waaronder huurders die (tijdelijk) ondersteuning nodig hebben.
• Om de woonprojecten te laten slagen moeten huisvestingsorganisaties (vaak maar niet alleen woningcorporaties), zorg- of opvangorganisaties en gemeenten al vanaf de eerste voorbereiding samen optrekken en dat ook blijven doen.
• Bewoners van gemengd wonen zijn over het algemeen tevreden. Ze ervaren een positieve sociale controle, hebben het gevoel erbij te horen en te kunnen bijdragen aan een prettige woonomgeving.
• ‘Goede buur’ van elkaar proberen te zijn is het belangrijkste dat de bewoners kunnen doen. Voor de rest moeten de verwachtingen niet te hoog gesteld worden.
• Een gemeenschap ontstaat niet vanzelf. Verschillen in belevingswereld zorgen soms voor ongemak en onbegrip. Bewoners zijn gebaat bij goede raad voor de onderlinge omgang.
• De eigen inzet van bewoners voor hun woon-community is belangrijk en waardevol. Ze is gebaat bij sterk sociaal beheer en een goede begeleiding van individuele bewoners én de community.

Publicaties

• Welkom in onze woonkamer. Gemeenten willen door met gemengd wonen. ('23)
• Eerst een thuis Utrecht. ('23) 
• Psychische zorg voor statushouders toegankelijker ('23)
• Een goede woonstart ('23)
• Wat we kunnen leren van eerdere projecten waarin jongeren en statushouders samenwonen ('22) 
• Verslag webinar maart '22: Gemengd wonen: weinig nodig voor een landelijk succes. 
• Goed wonen! Evaluatie van het gemengd-wonenproject De Molen in Houten (feb '22).  
• Trouw.nl: wie een goede buur wil zijn is welkom in de woonvereniging ('22).
• Als je wijkbewoners mixt, worden ze dan aardiger voor elkaar? ('20).
• Gemengd wonen met statushouders: een onderzoek naar de stek-projecten in Amsterdam ('20)
• Goede buren. Lessen uit gemengde woonprojecten in Utrecht ('18).

01 november 2016 - 01 januari 2026

Nico is als projectleider bij de Tussenvoorziening, een organisatie voor maatschappelijke opvang in Utrecht, voornamelijk bezig met het zogenoemd gemengd wonen. In dit artikel vertelt hij waarom gemengd wonen zo belangrijk is en deelt hij zijn ervaringen.

Samen met collega’s van de Universiteit van Amsterdam hebben onderzoekers van de Hogeschool Utrecht - lectoraat Wonen & Welzijn - de afgelopen jaren het Living Lab Eerst een Thuis gevolgd. In dat project zorgden 16 gemeenten, woningbouwcorporaties en zorgorganisaties ervoor dat meer dan 220 mensen weer een (t)huis kregen. Najaar 2023 verschijnen de onderzoeksrapportages hier. De Hogeschool Utrecht en de Leergang Gemengd Wonen (zie hieronder) zijn daarnaast in 2023 begonnen met het aanleggen en bijhouden van een landelijk overzicht van gemengde woonprojecten in Nederland. Er zijn de laatste jaren veel nieuwe woonprojecten bijgekomen en die willen we graag goed in kaart brengen.

De inzichten uit het onderzoek staan centraal in de leergang 'Gemengd wonen' (sinds 2018). Werk jij bij een gemeente, woningcorporatie, zorginstelling of opvangorganisatie? Of wil je als sociaal ondernemer of actieve bewoner een woonproject opzetten? Dan kun je je aanmelden voor de 10e editie van deze interactieve cursus die najaar 2024 van start zal gaan. In vijf bijeenkomsten ga je aan de slag met de theorie en praktijk van gemengd wonen. Je kunt samenwerken aan plannen voor nieuwe woonprojecten of met nieuwe inzichten bestaande projecten waar je bij betrokken bent verbeteren.

In deze podcast (opgenomen op 10 december 2022) vertellen Aly Gruppen en Maarten Davelaar, onderzoekers bij de Hogeschool Utrecht over hun onderzoek naar gemengde woonprojecten in Nederland. Wat is gemengd wonen? Hoe komen deze woonprojecten tot stand? Ook gaan de onderzoekers in gesprek met twee bewoners, Amresh en Rachelle, die over de positieve en maar soms ook ingewikkelde kanten van het wonen in gemengd wonen-projecten vertellen. Amresh is bovendien ook actief in Stichting Compleks, die zich inzet voor meer gemengde, sociale en duurzame woonomgevingen. Aan het einde van de podcast vatten de onderzoekers de belangrijkste lessen samen.

Luister de podcast hier.

Niels doet mee aan het project Veelzijdig wonen en is een van de Nieuwe Buren in een flat waar veel kwetsbare mensen wonen. De Nieuwe Buren kijken naar de bewoners om, organiseren activiteiten en hebben veel contact met elkaar. Niels: "Dat spinnenweb van contact is heel handig als je bijvoorbeeld een verwarde bewoner tegenkomt. Een berichtje in de groepsapp en iemand schiet te hulp." 

De inzichten uit het onderzoek staan centraal in de leergang 'Gemengd wonen'. Werk jij bij een gemeente, woningcorporatie, zorginstelling of opvangorganisatie? Of wil je als sociaal ondernemer of actieve bewoner een woonproject opzetten? Dan kun je je aanmelden voor de achtste editie van deze interactieve cursus die in 2023 van start zal gaan. In vijf bijeenkomsten tussen februari en juni 2023 ga je aan de slag met de theorie en praktijk van gemengd wonen. Je kunt samenwerken aan nieuwe woonprojecten of bestaande projecten verbeteren.

In de verschillende onderzoeken naar gemengd wonen werk(t)en onderzoekers van Hogeschool Utrecht met veel organisaties en gemeenten samen. Samenwerkingspartners zijn op dit moment onder meer: stichting ‘t Groene Sticht, Stichting De Tussenvoorziening, de woningcorporaties Portaal en Woonin, gemeente Utrecht en HVO-Querido.