HU op Lowlands Science: een inclusief gesprek met de WOKEbot

In de centrale tent van Lowlands Science legt Mirjam de Haas, docent-onderzoeker bij het lectoraat Betekenisvol Digitaal Innoveren, aan bezoekers uit waar het idee van deze robot vandaan kwam. “Meningsverschillen zijn van alle tijden. Vaak komen mensen er wel uit, maar soms weten ze elkaar echt niet meer te bereiken. Dat zagen we nog niet zo lang geleden op grote schaal gebeuren tijdens de coronapandemie. Ben je voor vaccinatie of tegen? Als mensen de hakken in het zand zetten en polarisatie dreigt, kan het helpen een neutrale gespreksleider te hebben.” Alleen, wat is neutraal? Ook een gespreksleider heeft een mening. “Maar een robot niet. Die is ook niet mannelijk of vrouwelijk, heeft geen opleidingsniveau, komt niet uit een bepaalde sociale klasse.” Wat gebeurt er als zo’n robot het gesprek leidt? 

De WOKEbot is een robot met een menselijk gezicht waarvan het uiterlijk op allerlei manieren is aan te passen. Mirjam: “Hij kan het gesprek neutraal leiden maar kan ook tijdelijk een bepaalde rol spelen. Zo kan hij in een discussie over coronavaccinaties de rol spelen van arts, van patiënt of van een bezorgde burger. De WOKEbot laat mensen dan elkaars perspectief zien waardoor ze elkaar beter leren begrijpen.”

Een festivalganger wil weten wie de WOKEbot opleidt, met welke data hij (of zij, of hen) wordt gevoed. “Nou, onder andere die van jullie”, antwoord Mirjam. Op Lowlands Science wil de HU enerzijds mensen laten kennismaken met mensgerichte AI. Maar met de opgehaalde gegevens kan de WOKEbot hopelijk ook weer verder ‘leren’, om de optimale gespreksleider te worden. Waarbij de robot nooit de mens gaat kunnen vervangen. Benadrukt Mirjam: het is een hulpmiddel. “Robots kunnen ter ondersteuning zijn voor mensen die zich beter willen leren uiten. Het grote doel is dat mensen nader tot elkaar komen, en daarmee inclusiever worden.”

De animo onder festivalgangers is groot, maar tussen het verwelkomen van nieuwe bezoekers door heeft HU-docent Steijn van der Craats wel even tijd om wat te vertellen over de bezoekers. “De mensen zijn heel nieuwsgierig. Wat gaan we precies doen? Hoe werkt zo’n robot? Na het gesprek reageren de meesten heel positief. Soms wordt iemand in het gesprek geconfronteerd met de eigen vooroordelen, dan hoor je: ‘Maar ik ben harstikke woke!’ Dat kan even pijnlijk zijn, maar ook dat is uiteindelijk leerzaam. Vooroordelen hebben we allemaal.”

In het kader van het onderzoek vraagt Steijn aan mensen die zich aanmelden, wat hun gender is. “Ik merk dat dit als fijn wordt ervaren; dat we er niet van uitgaan dat we op basis van het uiterlijk al weten wat iemands gender is. Achteraf zeggen mensen ook wel eens: hoe weet ik nou eigenlijk welke gender de robot is? Ook de robot moet dus een gender hebben. Dat zijn onverwachte, leuke en waardevolle inzichten die we hier opdoen op Lowlands Science.”

Het onderzoek wordt uitgevoerd door het Lectoraat Betekenisvol Digitaal Innoveren en het Lectoraat Smart Systems for Healthy Living van Hogeschool Utrecht. Lees hier meer over het onderzoek.