RAAK-PRO subsidie voor onderzoek gezonde leefomgeving in living lab Cartesius in Utrecht

De Utrechtse stadswijk Cartesius, geïnspireerd op de blue zone principes, wordt een levendige, duurzame en gezonde nieuwe stadswijk in Utrecht met ruim 3.000 woningen en verschillende voorzieningen. De ambitie: een wijk, waar mensen aantoonbaar langer gezond en gelukkig (samen)leven. Maar wat maakt zo’n gezonde wijk écht gezond? En wat werkt wel en wat werkt niet, en voor wie? Die vragen staan centraal in het nieuwe vierjarige onderzoeksproject ‘Bouwen aan een gezonde wijk: samenwerken, leren en verbinden in Cartesius Utrecht’. Dit onderzoek is gefinancierd door Regieorgaan SIA, onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), met cofinanciering van de projectpartners. Het loopt van november 2025 tot eind 2029.

Een uniek living lab in Cartesius

Het project ontvangt een subsidie van ruim 700.000 euro en brengt, onder leiding van lector dr.ir. Hanneke Kruize van Hogeschool Utrecht, bewoners, professionals, overheden en ontwikkelaars samen in een uniek living lab. “We willen begrijpen hoe de combinatie van ruimtelijke inrichting, sociale dynamiek en het samenspel tussen professionals en bewoners bijdraagt aan een gezonde wijk,” zegt Kruize. “In dit project ontdekken we samen wat écht werkt voor gezond en gelukkig samenleven in de stad. Daarmee bouwen we aan kennis die helpt om ook in andere stedelijke gebieden in Nederland te werken aan gezonde gebiedsontwikkeling.”

Leren via hardware, software en orgware

De onderzoekers ontwikkelen een zogenoemd reflexief monitoringssysteem waarin bewoners, studenten en professionals samen leren. Ze volgen de effecten van de inrichting van de wijk (‘hardware’), de sociale samenhang (‘software’) en de manier waarop samenwerking wordt georganiseerd (‘orgware’).

Onderzoek met oog voor diversiteit en community

Op deze manier wordt in dit project onderzocht wat werkt om een gezonde leefomgeving te realiseren – en voor wie. Daarbij is er oog voor de diversiteit van bewoners die compact samen leven in Cartesius. Een belangrijk aandachtspunt is community development: het versterken van sociale verbinding en gezamenlijk eigenaarschap in de wijk en verbondenheid met de omliggende wijken. De onderzoekers kijken hoe het gebied kan worden ingericht als groene, gezonde en inclusieve leefomgeving waarin men kan participeren en welzijn wordt bevorderd.

Brede samenwerking in de regio

Het onderzoek is een samenwerking van Hogeschool Utrecht, Universiteit Utrecht, UMC Utrecht, gemeente Utrecht, provincie Utrecht, het Cartesius Consortium (ontwikkelaars Ballast Nedam Development en MRP), woningcorporatie Portaal en zorgorganisatie De Tussenvoorziening. Het project bouwt voort op het bestaande convenant Bouwen aan een Gezonde Wijk en sluit aan bij de ambitie van zowel de stad Utrecht als van de regio Heart of Health: gezond stedelijk leven voor iedereen.

Van kennis naar toepasbare handvatten

Het onderzoek levert zowel praktische als wetenschappelijke inzichten op. De opgedane lessen worden vertaald naar praktische handvatten voor gemeenten, ontwikkelaars en ontwerpers die werken aan gezonde stedelijke gebiedsontwikkeling. De inzichten worden gedeeld via publicaties, factsheets en bijeenkomsten. En in (inter)nationale kennisnetwerken, zoals de Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven en het WHO Healthy Cities Network.