Miranda Jansen: ‘Verwondering moet vertrekpunt zijn in het wiskundeonderwijs’

In het onderwijs gaat het tegenwoordig vaak over het aanleren van ’21e-eeuwse vaardigheden’, zoals onderzoekend vermogen en goed kunnen samenwerken. Die vaardigheden vragen om een nieuwsgierige houding die in het middelbaar onderwijs echter maar weinig wordt gestimuleerd, stelt Miranda Jansen. “Veel leraren zien als hun taak om leerlingen te begeleiden in een wereld die bestaat uit vaste kaders. Er is weinig aandacht voor grote vragen over het ‘hoe’ en ‘waarom’. De eenzijdige focus op het verwerven van kennis is een van de problemen in het onderwijs in Nederland vandaag de dag.” Met haar afstudeeronderzoek op de lerarenopleiding van Hogeschool Utrecht keek ze hoe verwondering een grotere rol kan krijgen in het onderwijs.

Dat deed ze voor Academie Tien, de middelbare school waar Miranda inmiddels werkt als wiskundedocent. “Academie Tien wil bewust wél aan de slag met de grote vragen. Ze zien de school als mini-maatschappij, waarin scholieren leren hoe ze zich kunnen verhouden tot andere mensen en tot de wereld. Dat vraagt om een open houding: we nodigen kinderen uit om zich te verwonderen over de wereld en over zichzelf. Daarom vertrekken we met leerlingen bij elk vak vanuit grote vragen, zoals: Wat is er mogelijk in de ruimte? Waarom leven mensen met goden? Of: Hoe kan het dat ik emoties ervaar door een tekst te lezen?”

Een curriculum gebaseerd op verwondering, dus. Dat brengt bepaalde uitdagingen met zich mee, zeker in het wiskundeonderwijs. “Daar wordt vaak maar één oplossing goed gerekend, dit in grote tegenstelling tot het echte leven, waar voor een probleem vaak meerdere oplossingen mogelijk zijn. Het is belangrijk dat leerlingen ook bij wiskunde niet alleen op zoek gaan naar het ‘goede antwoord’, maar dat ze leren verder te kijken en zich bezig te houden met ‘het waarom’. Dit vraagt om een passende houding van de docent én om bepaalde didactische competenties, om leerlingen mee te kunnen voeren in de verwondering. Een docent moet durven de structuur van een methode los te laten, om samen met leerlingen op een nieuwe manier naar de lesstof te kijken.”

Miranda werkte in haar onderzoek een serie wiskundelessen uit voor tweedejaars leerlingen, met het expliciete doel verwondering op te roepen. Daarnaast ontwierp zij een introductieworkshop voor de docenten van Academie Tien, om hen te helpen in dit onderwijs. Meerdere werkvormen waarmee Miranda heeft geëxperimenteerd, worden inmiddels regelmatig toegepast op Academie Tien. Tijdens sectiebijeenkomsten van alle vakken, waarin de docenten hun onderwijs verder ontwikkelen, worden bovendien begrippenkaders gebruikt die uit haar onderzoek zijn voortgekomen.

Het onderzoek wordt niet alleen gewaardeerd op Academie Tien – en op de HU, waar ze van haar opleiding een 10 kreeg voor haar onderzoek. Ze ontving onlangs ook de Onderwijstoptalentprijs 2021 in de categorie Voortgezet Onderwijs. “Miranda heeft een fraaie koppeling gemaakt tussen wiskunde en ‘verwondering’. Ze is (nu al) een veelzijdige docent die een brug weet te slaan tussen theorie en praktijk. De ontwikkelde gesprekstool is een mooi instrument dat door veel docenten gebruikt kan worden”, aldus de jury. Miranda: “Deze prijs is een erkenning van het belang van verwondering in het onderwijs, en een stimulans om hiermee verder te gaan.”

Foto door Wil Groenhuijsen