Internationale toolkit helpt interventies tegen radicalisering te evalueren

De toolkit is een website met een database, geheel open source. Daar leer je hoe je een evaluatie kunt uitvoeren, wat je kan leren van bepaalde stappen en welke types interventies er zijn. Ook kun je er voorbeelden zien van evaluaties. De tool is getest door diverse eindgebruikers, waaronder de Nederlandse politie en een non-gouvernementele organisatie uit Engeland die wereldwijd werkt aan de-radicalisering en preventie van extremisme.

Volgens Van Gorp is de toolkit een belangrijke tool waarvan professionals kunnen leren:  “We hebben na de moord op Theo van Gogh zo’n tien miljoen uitgegeven aan de-radicalisering en preventieve interventies. Na verloop van tijd verslapte de aandacht en nu is er weer meer focus vanwege de recente reeks aanslagen in Europa. Maar weten we nu wat werkt? Nee, dat kunnen we alleen maar leren door evaluatie. Je wilt als organisatie weten of je het goede doet en je wilt weten of je het op de goede manier doet. Je hebt daarbij ook een plicht tot verantwoording aan subsidiegevers en aan de maatschappij. Kortom: er zijn vele manieren om te evalueren.”

Als voorbeeld van een interventie uit de toolkit noemt Van Gorp verschillende soorten mentoring, waarbij een kwetsbaar persoon een mentor krijgt toegewezen. Dit gebeurt met name in Denemarken maar ook in Nederland. In het Verenigd Koninkrijk (VK) zijn voorbeelden bekend van interventies waarvan de effecten niet zo gewenst zijn, zegt Van Gorp. “In het Verenigd Koninkrijk zijn docenten verplicht om signalen van radicalisering te melden. Dat wordt vaak gelezen als: moslimradicalisering. Moslims voelen zich door die interventies gestigmatiseerd of in een hoek gedrukt. In Nederland komt de grootste dreiging uit jihadistische hoek maar ook rechts en links extremisme komen hier voor. Wat je nu ziet bij de mensen die naar Syrië afreizen, of aanslagen plegen, dat zij vaak veel sociaal-psychologische problemen hebben en vaak ook een fors crimineel verleden hebben. Met dat soort zaken moet je rekening houden bij interventies.”

Wat is een effectieve interventie tegen jihadisme in Nederland? Die vraag is volgens Van Gorp nog niet zo eenvoudig te beantwoorden. Zij verwijst naar de Hofstadgroep. “Jason W. en Samir A. zaten in de terroristenvleugel in Vught. Beiden kregen scholing aangeboden in de gevangenis. Van Samir A. weet niemand of hij nog extreme of radicale ideeën heeft. Jason W. zegt zelf in de gevangenis gederadicaliseerd te zijn, mede door de geschriften van Plato. Hij is gaan studeren en heeft de ideologie afgezworen. Dat zijn dus twee verschillende mensen die beiden in Vught zaten, maar wel met een verschillende uitkomst.”

Het voorkomen van radicalisering is vaak lastig te bewijzen, zegt Van Gorp. “Een gesprek met een sociaal werker of een wijkagent kan best helpen, maar dat kan je nooit echt bewijzen. Dat iemand nooit in zijn leven een aanslag pleegt door een goed gesprek, dat kom je nooit te weten. Daarom is de evaluatie die deze toolkit ondersteunt zo belangrijk.”

Van Gorp laat de toolkit ook aan bod komen in het onderwijs aan de HU. "Ik verwijs veel van mijn studenten Integrale Veiligheidskunde naar deze toolkit en ik verwijs er ook veel naar bij de keuzecursus ‘Radicalisering en internationaal terrorisme’ die ik geef aan de HU.”

De toolkit komt voort uit het grote, internationale onderzoek IMPACT, dat wordt gefinancierd door de EU. Voor de algemene website van het IMPACT-project, ga naar www.impacteurope.eu.