Award voor HU-studie naar jonge, gesponsorde actiesporters
Talentvolle jonge actiesporters worden vaak gesponsord door commerciële bedrijven, bijvoorbeeld om dure materialen zoals surfpakken en kites en reizen naar verre bestemmingen te kunnen betalen. Op 25 april ontving Froukje Smits, onderzoeker bij Hogeschool Utrecht, de Graduate Paper Award voor haar onderzoek naar de positie van deze commercieel gesponsorde jonge actiesporters. Haar onderzoek laat zien dat hun welzijn en rechten niet altijd gewaarborgd zijn en dat kinderarbeid en commerciële uitbuiting op de loer liggen.
De prijs is toegekend door de International Sociology of Sport Association (ISSA) en bedoeld voor promovendi die voortreffelijk internationaal sportsociologisch onderzoek doen. Froukje Smits ontving de award in Dunedin, University of Otago (Nieuw Zeeland). Ze sprak voor haar onderzoek met gesponsorde kitesurfers van elf tot zeventien jaar en met hun ouders.
Gevoel van vrijheid
“Actiesporten – zoals kitesurfen, skateboarden, golfsurfen – worden vaak buiten beoefend en geven een gevoel van vrijheid dat goed aansluit bij de belevingswereld van jongeren”, vertelt Froukje Smits. “Zelfexpressie, creativiteit, gebruik van hippe materialen als kite en board, nieuwe media als Instagram en YouTube en GoPro-action camera’s maken deze sporten voor jongeren aantrekkelijk. Maar marketing, sponsoring en het gebruik van social media kunnen in dit soort sporten op gespannen voet staan met de Rechten van het Kind, zoals opgesteld door de Verenigde Naties. Dan gaat het bijvoorbeeld over het recht op gezondheid, scholing, ontspanning en spel, bescherming tegen economische uitbuiting, geweld, misbruik en verwaarlozing. In veel actiesporten zoals kitesurfen is nog geen instantie die jongeren in deze posities beschermt, terwijl dat wel wenselijk is.”
Tegenprestaties verwacht
“Sponsors verwachten tegenprestaties. De ouders van de jonge sporters gaan hierin meestal ver mee en oefenen zodoende ook pressie uit. De jonge sporters moeten bijvoorbeeld deelnemen aan riskante trainingen en wedstrijden, moeten kitesurf clinics organiseren, deelnemen aan zomerkampen als mystery guests en veelvuldig berichten plaatsen op social media. Ze besteden veel tijd aan de activiteiten voor hun sponsors, maar zijn ook leerplichtig en nog niet volwassen. Wie bepaalt wat goed is voor een minderjarige, gesponsorde kitesurfer? De jeugdige zelf, die de druk voelt van sponsors, andere kitesurfers en social media? De ouders die graag de sponsors te vriend willen houden omdat ze hun kind ondersteunen in het beoefenen van een dure sport? Of de sponsors, omdat zij het mogelijk maken om de droom en levenswijze van een professioneel actiesporter te verwezenlijken?”
Veilig pedagogisch klimaat
“Wat goed is voor de volwassenen die erbij betrokken zijn, zoals ouders, fotografen en sponsors, is niet altijd het beste voor de jongeren. Actiesporten worden meestal in ongeorganiseerd verband beoefend en zijn nog volop in ontwikkeling. Dat levert opvoedkundige vragen op, zowel voor de ouders – die verantwoordelijk zijn voor een gezonde ontwikkeling van hun kinderen – als voor de wijze waarop deze nieuwe sporten georganiseerd worden. Hoe kijken we aan tegen talentontwikkeling, sportparticipatie en de rol van commerciële bedrijven in dit geheel? Doordat de vrijheid en risico’s van deze actiesporten juist de uitdaging vormen voor actiesporters, zijn ze vaak afkerig van regulering, institutionalisering en formalisering. Daardoor is het lastig zicht te krijgen op deze kwestie. We moeten meer oog hebben voor gesponsorde jonge actiesporters en ook voor hen werk maken van een veilig pedagogisch sportklimaat. Met name de aanwezigheid en druk van sponsors en sociale media verschillen met regulier georganiseerde sporten en verdienen daarom extra onze aandacht.”
Froukje Smits is werkzaam als onderzoeker bij het lectoraat Duurzame Gemeenschappen, onderdeel van het Kenniscentrum Sociale Innovatie van Hogeschool Utrecht.
