“Maak training van docenten in Engelstalig onderwijs minder vrijblijvend”

Eerst keken de onderzoekers wat er uit eerder onderzoek al bekend is over de successen en risico’s van anderstalig onderwijs: opleidingen die primair voor studenten uit het eigen taalgebied zijn bedoeld, maar vanwege het internationale beroepsvooruitzicht in het Engels worden gegeven. “We zagen in dat onderzoek een sterke focus op de talige aspecten. Terwijl Engelstalig onderwijs in Nederland veel meer met zich meebrengt. Zo trekt het ook buitenlandse studenten aan, wat zorgt voor een internationale leeromgeving. Wat doet dat met je onderwijs? Dat bleef in eerder onderzoek onderbelicht”, vertelt Rick de Graaff.

“Engels als voertaal blijkt over het algemeen geen negatieve effecten op de leeropbrengsten te hebben. En waar dat wel het geval was, ging het altijd om een kale vorm van Engelstalig onderwijs: zonder didactische aanpassingen en zonder plaatsing van het onderwijs in een internationale context”, stelt De Graaff. “Terwijl lesgeven in een andere taal natuurlijk gevolgen heeft voor de didactiek. Je hebt te maken met een internationale, meer diverse groep studenten. Die studenten delen niet allemaal dezelfde voorkennis met elkaar en met jou als docent. Je kunt proberen die diversiteit te omzeilen maar je kunt er ook juist een thema van maken. Het gaat bij Engelstalige opleidingen immers om intercultureel vakmanschap; je leidt mensen op voor de internationale markt. Diversiteit aan inzichten, opvattingen en ervaringen kan daarbij juist zeer verrijkend zijn.”

Succesvol Engelstalig onderwijs draait dus om meer dan alleen de taalbeheersing van docenten en studenten. “Maar de taal is wel voorwaardelijk. Als studenten het gevoel hebben dat de taalvaardigheid van docenten tekortschiet, heeft dat onmiddellijk effect op de acceptatie van de expertise van de docent.” Studenten gaven in het onderzoek bovendien aan te verwachten dat de opleiding aandacht besteedt aan hun Engels en dat docenten feedback geven op hun taalvaardigheid. “In de praktijk gebeurt dit vaak niet. Natuurlijk kun je van een vakdocent niet vragen alle grammaticafouten van studenten te verbeteren, maar hij of zij moet studenten wel kunnen helpen een goed Engelstalig betoog of beleidsstuk te schrijven binnen hun vakgebied.”

Het is dus belangrijk dat docenten de mogelijkheid hebben zich verder te professionaliseren: in taalvaardigheid en in een bijpassende didactiek en internationale oriëntatie, stellen de onderzoekers. Zij hebben gekeken welke professionaliseringsmogelijkheden er op dit vlak zijn. Bijna alle universiteiten en hogescholen blijken passend trainingsaanbod te hebben. “Dit is echter bijna altijd vrijblijvend”, stelt De Graaff. “Of docenten deze trainingen volgen, hangt af van hun beschikbare tijd en prioriteit. Gezien het belang voor het onderwijs, stellen wij voor zulke trainingen verplicht op te nemen in de professionalisering van docenten aan Engelstalige opleidingen: taaltrainingen die gericht zijn op lesgeven, met vakspecifieke taalvaardigheden. Daar zouden landelijk afspraken over kunnen worden gemaakt.”

Engelstalige opleidingen kunnen natuurlijk ook buitenlandse docenten aantrekken. “Die kunnen een opleiding zeker verrijken, vanwege hun internationale oriëntatie”, beaamt De Graaff. “Maar je moet ze niet zien als ‘snelle oplossing’ vanwege hun taalvaardigheid. Internationale docenten moeten immers leren lesgeven in een Nederlandse context, grotendeels aan Nederlandse studenten. Ook dat vraagt om een goede begeleiding. Je wil zo’n docent – net als elke docent – om zijn of haar specifieke expertise in en visie op het vakgebied. Hun taalvaardigheid is daarbij een middel, niet het doel.”

Het onderzoek naar de voorwaarden en effecten van onderwijs in het Engels op de leerresultaten van studenten in het hoger onderwijs is verricht door Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht en het Kohnstamm Instituut, met financiële steun van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek. Rick de Graaff is hoogleraar Didactiek van de Vreemde Talen aan de Universiteit Utrecht en lector Meertaligheid en Onderwijs aan Hogeschool Utrecht.

Lees ook: 'Investeer in professionalisering van de staf voor hoogwaardig Engelstalig hoger onderwijs'