"Interculturele kennis en gespreksvaardigheid moeten centraal staan in onderwijs in vreemde talen"
De beheersing van vreemde talen speelt een belangrijke rol in de huidige internationale kennismaatschappij. Veel mensen werken internationaal samen, fysiek of virtueel, en maken gebruik van internationale en anderstalige informatiebronnen. Functionele beheersing van vreemde talen is nodig voor samenwerking en informatie-uitwisseling, maar niet genoeg, aldus lector prof. dr. Rick de Graaff: “Voor effectief communiceren is bovendien openheid nodig voor andere perspectieven en culturen, en inzicht in overeenkomsten en verschillen tussen de eigen cultuur en andere culturen: interculturele competentie.”
Met de mond vol rijtjes
Rick de Graaff: “Het onderwijs in de vreemde talen heeft te vaak een beperkte kijk op taalvaardigheid. De meeste scholen maken nog steeds gebruik van lesboeken met regels, rijtjes, invuloefeningen en teksten ter illustratie. Er wordt weinig in de vreemde taal gecommuniceerd, niet door de leerlingen en ook niet door de leraar. Waar dat toe leidt, beseffen veel mensen als ze ‘met een mond vol rijtjes’ staan bij de Franse bakker, in de Oostenrijkse skihut of in de Londense metro. Meer aandacht voor communicatie en interculturele competentie in het vreemdetalenonderwijs is daarom hard nodig.”
“Goed onderwijs in moderne vreemde talen is veel meer dan vaardighedenonderwijs. Taalvaardigheidsontwikkeling is niet alleen doel op zich. Het is ook en vooral een middel waardoor leerlingen zich kunnen ontwikkelen tot communicatieve, interculturele en taalbewuste medemensen en wereldbewoners. Een brede visie op talenonderwijs is daarom noodzakelijk, om zo te kunnen bijdragen aan de hoofddoelen van het onderwijs: kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming.”
Breder perspectief
“Natuurlijk is de beheersing van vreemde talen een voorwaarde voor internationale samenwerking, informatie en communicatie”, stelt Rick de Graaff. “Maar daarnaast is beheersing van meerdere talen ook leerpsychologisch en sociaal-cultureel belangrijk. Wie meer talen beheerst, heeft meer communicatiemogelijkheden en heeft een breder perspectief op de samenleving en zichzelf. Dat gebeurt echter alleen als het talenonderwijs genoeg aandacht schenkt aan daadwerkelijk functionele communicatie, over onderwerpen die ertoe doen en die uitdagend zijn. En als het onderwijs stimuleert en uitdaagt om door verschillende brillen te kijken naar jezelf en de wereld.”
Samenwerking vakdidactici vreemde talen
Niet alleen in de onderwijspraktijk, maar ook aan lerarenopleidingen leven de verschillende talen nog vaak in parallelle werelden, stelt Rick de Graaff. Hij pleit voor meer samenwerking tussen onderzoekers en vakdidactici van de lerarenopleidingen Engels, Frans, Duits en Spaans: “Door hun opleidingsprogramma’s op elkaar af te stemmen, elkaars expertise te benutten en samen de praktijk van het vreemdetalenonderwijs te onderzoeken, kunnen de vreemde talen groeien tot ‘vereende talen’, die beter toegerust zijn op de interculturele samenleving van vandaag en morgen.”
Prof. dr. Rick de Graaff is lector bij het Lectoraat Didactiek van de Moderne Vreemde Talen, dat is ondergebracht bij het Kenniscentrum Leren en Innoveren van Hogeschool Utrecht. De titel van zijn openbare les is: ‘Van vreemde talen naar vereende talen. De plek van vreemde talen in het onderwijs’.
