Veiligheid van chemicaliën en geneesmiddelen beoordelen zonder proefdieren

Denk aan een wereld waarin we de veiligheid van chemische stoffen en farmaceutische producten voor onze gezondheid nauwkeurig kunnen testen. Dat we precies weten hoe we deze stoffen thuis, op school of op het werk, veilig kunnen gebruiken, ook als het gaat om mensen die extra kwetsbaar zijn. En dat alles op basis van humane data en dus zonder gebruik te maken van dierproeven. Dat is de toekomstvisie achter het NWA-ORC-project ‘Virtual Human Platform for safety assessment’ (VHP). Lector Innovative Testing in Life Sciences & Chemistry Cyrille Krul coördineert het project samen met Juliette Legler van het UU-Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS) en Anne Kienhuis van het RIVM.

“Er worden jaarlijks wereldwijd zo’n 100 miljoen dierproeven gedaan, maar die hebben slechts een beperkte voorspellende waarde voor de gezondheid van de mens”, vertelt Cyrille Krul. “Van veel geneesmiddelen en chemicaliën kennen we grosso modo de werkingsmechanismes, maar individuele verschillen in effecten kun je met dierproeven simpelweg niet nabootsen. Met behulp van datasets, menselijke weefselkweekmodellen en computervoorspellingen, hopen we dat in de toekomst wel te kunnen, en zo positieve en negatieve effecten van stoffen en producten op de gezondheid beter te kunnen voorspellen.”

“Veiligheidsbeoordeling van chemicaliën en geneesmiddelen met dierproeven werkt vaak traag, dat remt innovatie. Ontwikkelingen in de biotechnologie en datascience volgen elkaar in hoog tempo op en het systeem is daar nog niet op ingericht. Wij willen wetenschappelijk aantonen dat het anders kan, door te laten zien dat alternatieve testmethoden net zo veilig zijn en mogelijk zelfs goedkoper en sneller dan dierproeven. Het project staat daarmee midden in zowel de wetenschap als de maatschappij.”

Het belangrijkste doel van dit interdisciplinaire project is om via een integraal Virtueel Menselijk Platform te kunnen bepalen of chemische stoffen en farmaceutische producten veilig zijn voor de mens, zonder gebruik van dierproeven en uitsluitend gebaseerd op menselijke fysiologie en biologie. Door innovaties in datawetenschappen, menselijke weefselkweekmodellen en transitiemanagement te integreren, brengen de onderzoekers de transitie naar proefdiervrije veiligheidsbeoordeling in een stroomversnelling. “Het is geweldig dat we dit met zo’n breed consortium met verschillende stakeholders en mensen uit allerlei disciplines kunnen doen”, vindt Cyrille Krul. “Dit project sluit bovendien naadloos aan bij de missie van het lectoraat. Ik heb er onwijs veel zin in.”

v.l.n.r.: Cyrille Krul, Juliette Legler en Anne Kienhuis

Fotograaf: Bas Niemans (Universiteit Utrecht)