De digitale speurtocht: leren met én over ICT op de pabo

De speurtocht – ontwikkeld door de docentenopleiders Henrike Luijk, Meereke Bosua (Hogeschool Utrecht) en Miriam Zwinkels (Marnix Academie) – is gemaakt in het kader van de cursus Kind in de Wereld. De derdejaarsstudenten (voltijd en deeltijd) ontwikkelen voor die cursus een lessenserie rondom een maatschappelijk thema waarin zowel de didactiek van Wetenschap en Technologie, de didactiek van de kunstvakken én digitale geletterdheid terugkomen. In de colleges geschiedenis binnen deze cursus krijgen de studenten ideeën over onderzoekend en ontwerpend leren bij geschiedenis. Om ze te laten zien hoe je geschiedenis, digitale geletterdheid en onderzoekend leren kunt combineren, werd een digitale speurtocht over het slavernijverleden van de stad Utrecht uitgezet.

De speurtocht, gemaakt in de app Actionbound, leidt langs onder meer woonhuizen van mensen die (een deel van) hun fortuin hebben verdiend in de slavenhandel of aanverwante zaken (suikerraffinaderijen/koffiebranders etc.), maar ook langs locaties van waar uit abolitionisten (voorstanders voor afschaffing van de slavernij) die in Utrecht hebben gewoond opereerden en gevelstenen die verwijzen naar het slavernijverleden. Bij die locaties moeten studenten vragen beantwoorden of opdrachten doen.

De studenten leren over het slavernijverleden van Utrecht en het historische onderzoek waarop dat is gebaseerd, maar leren ook over de inzet van digitale middelen als vorm om kennis over te dragen. Een app kan een middel zijn in je onderwijs. Vakdidactisch ervaren de studenten de kracht van de eigen omgeving: er zijn nog heel veel sporen van het verleden te zien en die zijn heel waardevol en bruikbaar als lesmateriaal. Henrike: “In onze vakdidactiek noemen we dat beeldvormers: manieren om het verleden tot leven te brengen, bijvoorbeeld door gebruik van afbeeldingen, maar ook zeker door de werkelijkheid om ons heen. Het gaat om een actieve vorm van leren, waarbij de omgeving wordt ingezet om informatie te verzamelen. De opdrachten en vragen zetten de studenten aan tot historisch denken en redeneren, een belangrijk onderdeel van onze vakdidactiek. Het draait bij historisch denken en redeneren bijvoorbeeld om vaardigheden als inleven in een ander, bronnen gebruiken en argumenteren.”

In de colleges digitale geletterdheid gaat docentenopleider Geertje Damstra met studenten in op het maken van mediawijze afwegingen. Geertje: “Bij het maken van foto’s en filmpjes die ze moeten uploaden in de app: wat mag ik wel of niet filmen en fotograferen? Hoe zit het met privacy en portretrecht? Verder zit in de gebruikte app een wedstrijdelement, je kunt punten verdienen met de opdrachten die je doet. We vragen studenten daarbij stil te staan: wil je er een wedstrijd van maken en wat is daar het effect van op bijvoorbeeld sociaal-emotioneel gebied en op leerprestaties? En past het punten verdienen bij het onderwerp slavernij?”

“Ten slotte vragen we studenten aan de hand van deze opdracht na te denken over de instellingen van de app: hoeveel regie heeft de gebruiker en hoeveel regie heeft de aanbieder van de app? Welke instellingen kun je aanpassen en welke niet? Hoeveel keuzevrijheid heb je als gebruiker? En niet onbelangrijk: welke data genereert de app en wat wordt daar mee gedaan? Met welke data ‘betaal’ je de gratis app?”

Kijk hier voor meer informatie over de slavernij-speurtocht

Dit artikel verscheen eerder bij het Netwerk Mediawijsheid. Auteur: Remco Pijpers