Promotieonderzoek meet emotionele impact van nieuws over innovatieve diabetesbehandelingen

“In mijn onderzoek heb ik mij gericht op Diabetes Mellitus, suikerziekte. Dit is een veelvoorkomende ziekte waar in de media veel aandacht voor is. Diabetesonderzoek wordt op de voet gevolgd door kranten en patiëntenverenigingen en er verschijnt ook veel op social media. Veel van de vaak zeer vroege onderzoeksresultaten bereiken daardoor patiënten”, vertelt Hans Vehof, promovendus bij het lectoraat Innovatie van Zorgprocessen in de Farmacie, dat voor deze promotie samenwerkt met de Radboud Universiteit Nijmegen.

Berichten over gezonde voeding, tips voor beter slapen, wetenschappelijke resultaten uit muizenstudies: het publiek wordt overspoeld met nieuwe inzichten over het tegengaan van diabetes. “Het is niet per definitie zo dat uitgebreide berichtgeving voor iedereen zinvol is. Ik vroeg mij af of nieuws ook een negatief effect kan hebben. Bijvoorbeeld frustratie, als een innovatie jarenlang blijft hangen in een vroeg stadium van het onderzoek. Zijn mensen wellicht ook bang dat een behandeling veel te duur wordt? En hangen de gevoelens af van de manier waarop nieuws is geschreven? Worden sterke woorden zoals ‘doorbraak’ en ‘geweldig nieuws’ gewaardeerd? Dit is nog niet eerder onderzocht, met mijn promotieonderzoek heb ik eerste verkennende stappen gezet”, ligt Vehof toe.

Met zijn onderzoek zet Vehof eerste stappen in het meten en analyseren van de impact van nieuws rondom medisch-wetenschappelijke doorbraken. “In mijn analyses zag ik dat een kwart van spontaan geuite reacties op diabetesnieuws een negatieve emotie bevat. Mogelijke redenen hiervoor zijn dat patiëntengroepen niet voldoende geïnformeerd worden over de complexiteit van medisch-wetenschappelijk onderzoek en dat in een veel te vroeg stadium al hoop wordt opgewekt. Andere redenen voor negatieve emoties zijn mogelijk de angst dat een behandeling niet vergoed wordt of alleen in het buitenland beschikbaar is.”

Het viel Vehof op dat in veel berichtgeving gezondheidsbeweringen worden gedaan zonder een referentie naar gedegen onderzoek in patiëntengroepen. “Als onderzoekers beschouwen we positieve resultaten in patiënten als het beste bewijs dat de nieuwe therapie een echte kans maakt om op de markt te komen. In berichtgeving lijkt dit soms van ondergeschikt belang. Wie de krant openslaat en over diabetesbehandelingen leest, of tips krijgt over bijvoorbeeld voeding of bewegen, zal bij 80 procent van de artikelen geen duidelijke referentie naar dit sterke bewijs ontdekken”, concludeert Vehof in zijn onderzoek.

Vehof pleit voor meer nuance in de berichtgeving, met bijzondere aandacht voor de fase van het onderzoek en een beter begrip van de daadwerkelijke behoeften van de verschillende doelgroepen. “Schrijvers van nieuwsberichten kunnen meer inspanningen leveren om hun lezers wegwijs te maken. Vertel de lezer ook over de barrières in wetenschappelijke onderzoek en wees eerlijk over de toekomstige beschikbaarheid. Wees ook kritisch op de nieuwswaarde van een nieuw onderzoeksresultaat. Niet elk stapje in diabetesonderzoek is van direct significant belang voor de patiënt”, vertelt Vehof.

Vehofs onderzoek biedt een eerste stap voor verdere discussie en toekomstig onderzoek op dit gebied. Hans Vehof is inmiddels werkzaam bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit als senior adviseur Voedselveiligheid, waarbij hij zich onder andere richt op gezondheidsclaims op etiketten van voedingsmiddelen.