Drie digitale toepassingen die Utrecht helpen verduurzamen

Een belangrijke kans om de CO2-footprint van de samenleving te verminderen, is woningen verduurzamen. Door ze bijvoorbeeld beter te isoleren of door zonnepanelen of warmtepompen te installeren. Individuele woningeigenaren zijn al aardig bezig met verduurzaming, maar eigenaren van woningen in een flatgebouw hebben er meer moeite mee. Dat komt omdat ze samen met alle andere woningeigenaren in het gebouw consensus moeten bereiken over de te nemen maatregelen. Een klus die vaak verzandt in (verhitte) meningsverschillen over wat een maatregel nu helemaal oplevert of omdat er onduidelijkheid bestaat hoe de gevel van het gebouw eruit gaat zien.

Dit gesprek wordt een stuk gemakkelijker met de gevelconfigurator die samen met studenten van de HU tot stand is gekomen. Het is een digitale weergave van het woongebouw met alle verbruikscijfers in grafieken erbij. Daarmee kun je alle beoogde verduurzamingsmaatregelen digitaal uittesten. De configurator geeft visueel weer hoe het aangezicht van het gebouw verandert. En je ziet de impact van de verduurzaming in keiharde verbruikscijfers. Dat versnelt het hele besluitvormingsproces enorm. Zowel bij appartementencomplexen met koop- als met huurwoningen. Want woningbouwverenigingen benutten de tool ook om renovatieplannen groots aan te pakken. Ze wegen investering en rendement van verschillende verduurzamingsopties tegen elkaar af. En gebruiken de cijfers en visuele weergave om hun keuzes te verantwoorden aan huurders.

Studenten van de HU bouwen ook mee aan een digital twin van regio Utrecht. Dat is een digitale weergave van de realiteit, met precies dezelfde gebouwen, de exacte ondergrondse leidingen, de wegen, bomen, weilanden, verkeer: alles. De realiteit wordt hier zowel visueel in 3D weergegeven als in cijfers, van luchtkwaliteit, geluidshinder, grondwaterpeil en ga zo maar door. Dit complexe en bewerkelijke geheel van samenhangende data en systemen is uiterst waardevol voor verduurzaming. 

De cijfermatige weergave van de complexe realiteit helpt provincie en gemeenten enorm bij voorgenomen gebiedsinrichting. Ze kunnen digitaal uitproberen wat er gebeurt als ze hoogbouw ontwikkelen, of als ze van een drukke vierbaansweg een stadsboulevard maken. De twin geeft een realistische visuele weergave, plus de bijbehorende harde cijfers. Zo zie je de impact op parameters die je verwacht én zie je onvoorziene neveneffecten die voorheen ongezien bleven. Dat alleen al scheelt enorm in faalkosten. En je ziet of de maatregel daadwerkelijk het beoogde duurzaamheidseffect oplevert. Samen met de digital twin kunnen de provincie en gemeenten hun duurzaamheidsdoelen veel gerichter en sneller realiseren.

Waar de digital twin vooral inzichtelijk maakt welke impact een voorgenomen (gebieds)ontwikkeling heeft, kun je diezelfde data ook op een andere manier aanwenden. Om een gewenste ontwikkeling gericht te stimuleren, zoals duurzame mobiliteit, één van de grote vraagstukken op duurzaamheidsgebied. Vervoer is namelijk verantwoordelijk voor circa 25% van de gehele CO2-uitstoot. Met data kun je er meer grip op krijgen en verbeteringen aanbrengen. 

Neem bijvoorbeeld het Utrecht Science Park. Dat blijkt zo’n 276.000 reisbewegingen per werkdag met zich mee te brengen. Gelukkig veel op de fiets en met het ov, maar ook veel reisbewegingen met de auto. Wanneer je die bestudeert, kun je gericht duurzamere alternatieven bedenken. Komen er bijvoorbeeld veel auto’s vanuit omringende gemeenten, dan kun je op die trajecten openbaar vervoer verbeteren of een snelfietsroute ontwikkelen. Of je kunt in betreffende gemeenten gericht duurzame reisopties promoten. 

Met eenzelfde analyse van data kun je strategische plekken identificeren voor shared digital mobility hubs, waar je van het ov overstapt op deelfietsen of elektrisch vervoer. En je kunt reisplanners ontwikkelen die behalve reistijd ook uitstoot weergeven en waar je meteen duurzame keuzes kunt boeken voor je hele reisgezelschap. Met deze en andere vraagstukken houden onze onderzoekers en specialisten van het Centre of Expertise Smart Sustainable Cities zich dagelijks bezig.

In het licht van duurzaamheid is over datacentra wel wat te zeggen. Wat ons betreft is het een randvoorwaarde dat de energie die datacentra gebruiken duurzaam is opgewekt. En dat ze zijn gehuisvest op slim gekozen en verantwoorde locaties.

Expertisegebied Samen Duurzaam wil de ecologische voetafdruk van onze regio naar nul krijgen. Daarom benaderen we maatschappelijke vraagstukken integraal vanuit onderwijs, onderzoek en in samenwerking met onze partners. Onze studenten zijn de change agents die de duurzame innovaties aanjagen. Zo dragen we bij aan een inclusieve, rechtvaardige en veilige samenleving. Meer informatie over Samen Duurzaam kun je vinden op www.hu.nl/samen-duurzaam.

Expertisegebied Samen Digitaal wil zowel binnen als buiten de HU de inzet van mensgerichte technologie stimuleren. Zoals bijvoorbeeld in dit artikel omschreven. Over informatie over deze en andere projecten en over Samen Digitaal kun je vinden op www.hu.nl/samen-digitaal.