Werkalliantie tussen professional en cliënt in het (semi)gedwongen kader
Professionals in het (semi)gedwongen kader hebben zowel een begeleidende als een controlerende taak. Vanuit de begeleidende rol bieden professionals steun aan hun cliënten. Maar vanuit hun controlerende rol moeten ze ook veiligheidsrisico's inschatten, regels opleggen en zorgen dat cliënten afspraken nakomen. Deze dubbele rol stelt de professional voor vragen als: ‘Hoe bevorder ik de zelfregie bij mijn cliënt terwijl ik ook moet sturen, en hoe zorg ik er voor dat ik betrouwbaar ben terwijl ik ook een rapportageplicht heb?’
Doel
Met de inzichten uit het onderzoek willen we de werkalliantie tussen professionals en cliënten in het (semi)gedwongen kader verbeteren. We onderzoeken of het bespreken van deze werkalliantie met behulp van de Alliantiemonitor bijdraagt aan een verbeterde samenwerking. En hoe deze kan worden georganiseerd.
Resultaten
In onderzoek bij de reclassering zijn vier kenmerken van de werkalliantie (richting/kader, vertrouwen, binding en stroefheid) in het (semi)gedwongen kader geïdentificeerd en uitgetest. Er is een Alliantiemonitor ontwikkeld, die later in andere justitiële settings is uitgetest (reclassering, arbeidsintegratie, jeugdhulpverlening/bescherming, maatschappelijke opvang en schuldhulpverlening). In totaal hebben 229 professionals en 225 cliënten de monitor ingevuld. Bekeken is of professionals en cliënten de Alliantiemonitor een geschikt hulpmiddel vonden om de werkalliantie te bespreken.
Veel professionals blijken ‘onbewust bekwaam’ in hoe zij een goede werkalliantie met cliënten opbouwen en onderhouden. Het ontbreekt hen aan (expliciete) kennis over hoe zij met een bewuste inzet van de vier kenmerken van de werkalliantie, hun effectiviteit kunnen vergroten. Bij cliënten is veel ervaringskennis aanwezig over het thema. Zij benadrukken dat praten over een stroef lopende werkalliantie een goede manier is om de begeleiding en motivatie weer op gang te krijgen.
Met dit project is het ‘denkend handelen’ op gang gekomen. Hiervoor hebben we een aantal producten ontwikkeld, die ook inzetbaar zijn in het onderwijs:
- Whiteboardfilmpje: werkalliantie in 3 minuten uitgelegd
- Webinar: minicollege werkalliantie in het (semi)gedwongen kader
- Podcast over de werkalliantie
- Alliantiemonitor 2.0: vereenvoudigde versie
- Infographic met projectresultaten
- Factsheets Werkalliantie in (semi)gedwongen kader: algemene en domein-specifieke informatie
Het project heeft daarnaast geleid tot twee proefschriften en diverse publicaties, waaronder:
- Menger, A. (2018). De werkalliantie in het gedwongen kader onderzocht bij het reclasseringstoezicht. Proefschrift. Uitgeverij Eburon, Delft.
- Henskens, R., Menger, A., Kleijer-Kool L., De Vogel V., Donker A., Jungmann N., Wijsbroek, S., Van Doorn, L. (2019). De werkalliantie als onderwerp van gesprek tussen cliënten en professionals. Kenniscentrum Sociale Innovatie. Hogeschool Utrecht, Utrecht.
Looptijd
01 september 2015 - 01 november 2019
Aanpak
- Nulmeting: 3 maanden na start traject algemene vragen met items Alliantiemonitor bij professionals en cliënten
- Tussenmeting: Afname Alliantiemonitor bij professionals en cliënten en telefonische enquête bij professionals direct na bespreking Alliantiemonitor
- Eindmeting: 3 maanden na tussenmeting herhaling nulmeting bij professionals en cliënten en diepte-interviews met professionals
Samenwerking met kennispartners
Vijf lectoraten van de Hogeschool Utrecht werken in dit project samen met vijf Nederlands organisaties en de Vlaamse reclassering.
Bekijk alle partners.
Voor vervolgonderzoek 3 ontvingen we subsidie van Regieorgaan SIA.